Cú sốc Dortmund: Phòng thí nghiệm di động phân tích nước bọt

Phòng thí nghiệm di động độc lạ ở khuôn viên sân tập Dortmund

Gần một năm qua. Một góc khuất yên tĩnh tại trung tâm huấn luyện Hohenbuschei của Borussia Dortmund. Một chiếc xe tải chuyên dụng màu trắng. Đề tài bàn tán xôn xao.

Lọt thỏm giữa những sân tập cắt tỉa tỉ mỉ và các tòa nhà gạch đỏ đặc trưng vùng Ruhr. Chiếc xe trông như con tàu vũ trụ hạ cánh nhầm xuống sân bóng đá cổ điển. Nhưng bên trong là một kho báu công nghệ trị giá hàng triệu euro. Một phòng thí nghiệm di động hiện đại bậc nhất. Nơi một nhóm kỹ thuật viên toàn thời gian đang âm thầm thực hiện cuộc cách mạng y học có thể thay đổi hoàn toàn thế giới thể thao.

Không phải khoa học viễn tưởng. Đây là thực tế đang diễn ra tại Bundesliga. Mở màn cho kỷ nguyên mới trong tối ưu hóa hiệu suất cầu thủ thông qua phân tích nước bọt.

Phòng thí nghiệm di động thuộc quyền sở hữu của Biolyz, công ty khởi nghiệp đầy tham vọng từ Áo. Sự hiện diện của họ tại Dortmund không ngẫu nhiên. Đó là kết quả của chuỗi sự kiện may mắn, tầm nhìn táo bạo và bước đột phá khoa học thực sự.

Câu chuyện bắt đầu từ Marlon Millard, nhà hóa dược 34 tuổi. Trớ trêu thay, Millard vốn không hề yêu thích bóng đá. Thậm chí từng thừa nhận có ác cảm với môn thể thao vua. Nhưng chính sự ngây thơ và thiếu hiểu biết về quy chuẩn cũ kỹ lại trở thành vũ khí lợi hại nhất. Giúp anh nhìn nhận vấn đề qua lăng kính khoa học thuần túy, không bị che mắt bởi định kiến.

Hồi đại học, Millard tự kiếm sống bằng nghiên cứu nội tiết học. Công việc xoay quanh xét nghiệm không xâm lấn trên động vật qua mẫu lông, phân và nước bọt.

Đại dịch Covid-19 bùng phát năm 2020. Thế giới thay đổi cách nhìn về y tế và xét nghiệm. Bị kẹt ngoài phòng thí nghiệm do phong tỏa, Millard trăn trở: Nếu có thể theo dõi sức khỏe động vật hiệu quả mà không xâm lấn, tại sao không áp dụng tương tự cho con người?

Anh nhận thấy nghịch lý. Xét nghiệm nước bọt đã bình thường hóa nhờ Covid-19. Nhưng y học thể thao đỉnh cao vẫn mắc kẹt trong phương pháp cũ.

Millard bắt đầu thẩm định thị trường. Và nhận ra khoảng trống mênh mông. Thế giới bóng đá chuyên nghiệp, dù tự hào về áp dụng công nghệ cao với áo vest GPS hay thiết bị đo nhịp tim, thực chất vẫn mù mờ về những gì diễn ra bên trong cơ thể cầu thủ.

Phương pháp tiêu chuẩn vẫn là xét nghiệm máu tĩnh mạch. Một quy trình xâm lấn, gây đau đớn, tốn kém. Đòi hỏi môi trường vô trùng và mất nhiều ngày để có kết quả từ phòng thí nghiệm.

Do đó, các CLB thường chỉ thực hiện vài lần một năm. Cung cấp những bức tranh cắt lát rời rạc thay vì báo cáo liên tục về sức khỏe cầu thủ. Các phương pháp nhanh hơn như lấy máu đầu ngón tay để đo axit lactic hay creatine kinase tuy tiện lợi nhưng lại quá hạn chế về số lượng chỉ số sinh học. Không đủ để vẽ nên bức tranh toàn cảnh.

Lúc đó, Millard thấy cơ hội để làm điều khác biệt. Anh nghĩ ra ý tưởng mới: sử dụng công nghệ khối phổ, phương pháp phổ biến trong hóa học, để phân tích mẫu nước bọt.

Hệ thống Biolyz phát triển có khả năng xác định nồng độ chính xác của khoảng 125 dấu hiệu sinh học khác nhau. Bao gồm chất chuyển hóa, lipid và protein, chỉ trong vài phút. Một bước nhảy vọt so với phương pháp truyền thống chỉ đo được một hoặc hai chỉ số cùng lúc.

Giáo sư Philipp Zimmer, chủ nhiệm khoa y học thể thao tại Đại học Kỹ thuật Dortmund, giải thích rõ về sức mạnh công nghệ này. Kết hợp giữa lấy mẫu nhanh, không đau đớn hàng ngày và công nghệ phân tích giúp tạo ra bản báo cáo cá nhân hóa cho từng cầu thủ.

Điều này có nghĩa là thay vì so sánh chỉ số của cầu thủ với mức trung bình dân số, hệ thống sẽ so sánh với dữ liệu của chính cầu thủ đó. Khi kết hợp với dữ liệu như quãng đường di chuyển, lịch sử chấn thương và lịch sử dùng thuốc, hệ thống này tạo ra một "dấu vân tay sinh học" hàng ngày.

Các huấn luyện viên sẽ dễ dàng nhận diện vấn đề tiềm ẩn mà mắt thường không thể thấy. Như căng thẳng sinh lý, tâm lý, mức độ viêm nhiễm, tình trạng hydrat hóa và sự tích tụ mệt mỏi.

Tuy nhiên, áp dụng công nghệ từ ý tưởng trong phòng thí nghiệm đến thực tế tại CLB hàng đầu không hề đơn giản. Millard đã trải qua hành trình khởi nghiệp đầy thử thách.

Sau khi chiến thắng cuộc thi Kế hoạch Kinh doanh i2b tại Áo cuối năm 2020, anh và cộng sự dùng tiền thưởng và hỗ trợ từ gia đình, bạn bè để thuê phòng thí nghiệm và mua thiết bị cần thiết.

Dự án thử nghiệm ban đầu với CLB Austria Wien đã chứng minh tính khả thi. Nhưng cũng bộc lộ thách thức trong xử lý dữ liệu khi quy mô mở rộng.

Biolyz cần một đối tác lớn để khẳng định vị thế. Và Borussia Dortmund đã được chọn. Nhờ hỗ trợ từ các nhà đầu tư thiên thần, Biolyz thuyết phục Dortmund chi trả toàn bộ chi phí thử nghiệm cho 5 đội bóng thuộc CLB. Bao gồm đội một, đội nữ trẻ và các đội trẻ.

Đối với Dortmund, đây là thương vụ có rủi ro thấp nhưng cực kì tiềm năng. Hợp tác này cũng được hỗ trợ bởi nghiên cứu học thuật từ trường đại học, tạo niềm tin vào tính khoa học của dự án.

Quá trình triển khai tại Dortmund diễn ra suôn sẻ. Các cầu thủ, vốn đã quen với việc tự lấy mẫu xét nghiệm trong đại dịch Covid-19, không cảm thấy khó chịu khi phải tự lấy mẫu nước bọt 3 lần mỗi ngày trong đợt tập huấn mùa hè tại Thụy Sĩ.

Sau vài tháng thu thập dữ liệu, phòng thí nghiệm bắt đầu cung cấp những báo cáo chi tiết mà ban huấn luyện trước đây chỉ có thể mơ ước. Những dữ liệu này giúp trả lời câu hỏi cụ thể: Ai gặp rối loạn giấc ngủ trước các trận đấu? Ai uống nước chưa đủ chuẩn? Cầu thủ nào đang chịu mức độ căng thẳng thể chất dù trông vẫn khỏe mạnh?

Công nghệ này đã giúp Dortmund hồi sinh mạnh mẽ. Từ vị trí thứ 11 vươn lên thứ 4 và giành vé dự Champions League. Tiến sĩ Markus Braun, bác sĩ của CLB, thừa nhận vai trò quan trọng của Biolyz: "Các xét nghiệm rất hữu ích trong giai đoạn căng thẳng, giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về cơ thể cầu thủ."

Dự án thành công đã giúp Dortmund ký hợp đồng dài hạn với Biolyz vào mùa hè 2025. Giám đốc thể thao Sebastian Kehl khẳng định: "Biolyz đã giúp chúng tôi quản lý cầu thủ bền vững hơn, giảm chấn thương rõ rệt."

Câu chuyện thành công này mở ra cơ hội lớn cho Biolyz. Với thỏa thuận mới với 2 CLB Bundesliga khác và kế hoạch mở rộng sang Ngoại hạng Anh vào đầu năm 2026. Với Millard, đây không chỉ là thành công trong khởi nghiệp mà còn là sự chuyển mình trong tâm hồn.

Anh bị chinh phục hoàn toàn bởi không khí cuồng nhiệt tại sân Signal Iduna Park. Và nhận ra rằng công nghệ của mình không chỉ giúp cầu thủ khỏe mạnh hơn mà còn mang lại niềm vui cho hàng triệu người hâm mộ.

Millard tin rằng bóng đá chỉ là bước khởi đầu cho một sứ mệnh lớn hơn: Phổ cập các xét nghiệm sinh học tiên tiến, giúp cải thiện sức khỏe cộng đồng, không chỉ trong thể thao mà còn trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Câu chuyện của Biolyz tại Dortmund là minh chứng rõ nét. Trong kỷ nguyên bóng đá hiện đại, khoa học và công nghệ đang đóng vai trò quan trọng, không kém gì tài năng của các ngôi sao trên sân cỏ.